ولی روانشناسان جدید و جامعه شناسان و حتّی متخصصین علم و دین با یک گستردگی در همه زمینهها از جمله مسائل خانواده روبرو هستند در نتیجه این سؤالات مطرح میشود
1) هدف ما از زندگی چیست
2) سنتهائی که با آن خو گرفتهآیم یا میخواهیم اجرا کنیم بر چه ملاکی است؟
3) آیا نیاز به مطالعه بیشتر در این زمینهها داریم؟
4) روحیه هر کدام از ما چگونه است؟
آیا کاملاً شکل گرفته، بیشکل،لجوج، بدبین، افسرده،خسته، ناپایدار،دنیا زده،ترسو،خیالاتی و بیتفاوت نسبت به حوادث و خلق و احساساتی و دلسوز بیش از حد هستیم
زنان و مردان آرمانگرا به شرط آنکه در آغاز به هدف یکدیگر آشنا گردند زندگی سالم و پایداری خواهند داشت یکی میگوید فلانی را دیدم چون زیبا بود پسندیدم، دیگری میگوید همکارم بود،سومی میگوید دست بر قضا سفری بود و صدائی و یا… آری همه این بهانهها را مدبر اللیل و النهار و پروردگار متعال برای پیوند مقدس ازدواج رقم زده است
ولی ازدواجی هم داریم که از ابتدا به شرط(لا) است آری شرط آن است که معبود اصلی، آقا و مولا و سرور و همه چیز ما برایمان پسندیده است چون او امضاء کرده است آنها خواستگاری میکنند راستی ما فکر میکنیم به ازدواج زیبای خدیجه سلام الله علیها، یا علی علیه السلام، آن ها چگونه همسر خویش را انتخاب کردند و بعد از آن زینب کبری واقعاً چه شرطی را در خانواده حاکم نمودند؟ از ابتدا به چه و کی میاندیشیدند؟
اینجا است که حسابها تسویه میگردد «هرکس از ظنّ خود شد یار من» و کل یعمل علی شاکلته
در هر حال اگر هدف کاذب و موقتی و یک قرن یا نیم قرن شکوفا و شاداب بماند و گاهی یک شبه فاتحه آن خوانده شود به همان نسبت اطمینان دارد
ولی اگر دوستی جاودانه باشد،به قول حافظ به شاهراه طریقت گذرتوانی کرد، اگر:
دلا زنور ریاضت گر آگهی یابی چو شمع خنده زننده ترک سر توانی کرد
تو تا لب معشوق و جام میخواهی طمع مدار که کار دگر توانی کرد
آری کفو یا همطرازی همین ایمان است و معادلاتی چون عفّت، پاکی با جلوگیری از حرام و تجمّلات و پوشش ظاهر و باطن را گویند گرچه امانتدرای، حتّی رعایت آن در مقابل دشمنان و دینداری یعنی پیوند هنجارها و رفتارهای خانوادگی با معنی الهی و در مجموع ازدواج بدون دردسر را هم گویند
بنابراین نتیجه میگیریم که بیبندوباری،استفاده ابزاری و روابط مبادلهای و نداشتن انس و محبّت مانع ازدواج سالم است در این تصمیم گیری های عجولانه که با احساس علاقه ظاهری است باید تجدید نظر کرد
دینداران مهمترین اخلاقشان حیا و متانت است و هوس را فدای عقیده نمیکنند
گرچه خانمها بیشتر به عنوان حمایت و همدمی و به زبان آوردن احساسات خویش ازدواج میکنند ولی اگر:هم صحبت عالی تری چون یکتا رفیق هستی، خالق همة ما، همراز سرّ نگهدار شبهای تار را پشتیبان حقیقی خود کنند و بعد تصمیم بگیرند همسری مطابق رضای او برگزینند گرچه ثروتمند نباشد و به جای زیبائی و سیرتی نیکو، امانت،شجاعت، علم و متانت داشته باشد بهتر نیست؟ و مردان هنگام خلوت یا نماز بخواهند همسری پاک دامن نصیبشان گردد و در انتخاب بین دختران مختلفآنکه بندة خاص و محجوب وسالم باشد را برگزینند
نیکو تر نیست ؟
آنان میدانند که همسر و فرزند و ثروت و مادر و پدر، مسکن و مقام حتّی علم نمیتواند هدف انسان باشد زن و مرد مانند دو بال هستند که هواپیمایشان با موتور علم حلم ذکر فکر بیداری همه قوای جسمانی در کنار نیروهای الهی مانند بقاء در فناءعزت در ذلّت،فقر در غنا،صبر در بلا، نعمت در سختی معنی میدهد و حرکت همچنان ادامه پیدا میکند
بعد از درک هدف متکامل خویش که به زندگی هر روز معنی تازهتری میدهد و تا بی نهایت ادامه دارد رسیدن به وسایلی بدون نقص ضروری است پایبندی و اطاعت و لذت در کنار این سنتها و آمیزههای فرهنگی است که به زندگی تنوع میبخشد و در عین قانونمندی این سنتها خواصی در این روشها و آهنگها موجود است که ناخودآگاه تربیت سالم را برای همة اعضاء خانواده و بستگان فراهم میکند
برای تربیت جامعه اسلامی رفتارها و گفتار و اندیشههای خوب(اسوه حسنه) که همان سنن پیامبران و معصومین علیهم السلام است باید مستقیم و غیرمستقیم وارد آداب زندگی شود
این مهم در صورتی امکان دارد که ما سنتها را باور داشته باشیم
یکی از علل ثواب برای مستحبات همین است که ما با تکرار به تدریج وارد حوزه اعمال معصومین علیهم السلام گردیم و عضو اهل بیت آنان باشیم(سلمان منّا اهل البیت)، و بیجهت نبوده است که او (سلمان) برگام های امیرالمؤمنین علیه السلام و آن حضرت نیز به قدوم رسول الله صلی الله علیه و آله اقتدا میکنند و همین است که او خود میفرماید: من از کودکی با او، در کنار او و به دنبالش می رفتم و تربیت و خلق و خوی او را گرفتم حال در این ارتباط شیعیان هم اولین چیزی که نثار یکدیگر میکنند محبت اهل بیت(علیهم السلام) است که در بین خویش و محیط کار و خانه و سرزمین و دانشگاه و حوزه با صفا و سنتهای ایشان زندگی می کنند و چه پیوندی بالاتر از عروسی و خطبة ازدواج که انشاء آن را پروردگار متعال امر کرده است و برای پدر و مادر ما یعنی حضرت آدم و حوا علیهما السلام خوانده است
هنوز هم که سالها از اسلام عزیز و بعثت پیامبر(صلی الله علیه و آله) میگذرد ما شاهد خانوادههائی هستیم که با صوت نیکوی اذان و قرآن و نماز جماعت به پا می خیزند و هرکس در این فرهنگ وارد میشود شکل قرآنی می گیرد و آرامش مییابد آنان در مجالس خویش از کلام معصومین گرانقدر و در بحث از نظر علماء و احوالات شهداء و رزمندگان دلیر گذشته و حال مایه میگیرند ادب و سلام و صلوات را در کنار نتایج عقلانی زیور معاشرت می کنند و چه خوش میدرخشند آنانکه قرآن دربارة ایشان میگوید: فی بیوتٍ اذن الله ان ترفع و یذکر فیه اسمُه یسبّح له فیها بالغدوّ الاصال، در منازلی که خداوند رخصت داد تا افراشته شود و یادآور شود نامش و برای اوصبحگاهان(بامدادان) و شامگاهان تسبیح بجا آورده شود
بیان فرهنگ قومی و سرزمین و حتّی دهات یکی از مهمّترین اقدامات قبل ازدواج است حتّی گاهی در مسافرت و با صحبت خبرگان فامیل میتوان به تدریج با سلیقه های خانواده و طرز برخورد آنها آشنا گشت
حضرت رسول(صلی الله علیه و اله) با رسومات مبارزه نکردند بلکه آنها را تبدیل کردند در میان جاهلان عرب که ارزش دختران را نمیدانستند آنقدر حدیث در تکریم ایشان گفتند و دختر معصومشان را گرامی داشتند که حتی دشمنان اسلام و امام در مقابل نام فاطمه سلام الله علیها نمیتوانسنتند مستقمیاً مبازره کنند تا آنجا که زنده به گور شدن تدریجاًبه خوب و گرامی بودن «زن» تبدیل شد و در صحنه های مختلف اجتماعی تا زمان حضور حجتال محمد علیه السّلام حضور خانمهای مؤمن ادامه دارد و بدبینی به زنان و دوست نداشتن آنها دلیل کم ایمانی است
پیروی از مرجع و رهبر زمان در امور دینی و اجتماعی یکی از فروعات محکم است به علاوه مشورت و بحثهای علمی ایشان بسیار اهمیت دارد در امور خانواده،نیز احکام خانواده و بانوان و غیره… در کنار حقوق نقش عمدهای دارد و در مباحث فقهی باب نکاح تقریباًیک دهم فقه گستردة ما را تشکیل می دهد و روایات اخلاقی دیگری در سایر بابها (باب العشره و…) مبانی تئوری زندگی را کاملاً توضیح میدهند
این مبانی علمی را باید آموخت و به قول حضرت زهرا (علیها سلام الله) زندگی بدون علم و علم بدون عمل و عمل بدون اخلاص و نیّت پاک بدون پایداری تا خاتمه اتلاف زندگی است و باید خوب شروع کرد و ادامه داد و به نتیجه رسید بنابراین شرط اول زندگی نیکو،کسب آگاهی است
زنان امروز نیازمند ارتباط شدید اجتماعی به خصوص از طریق رسانهها هستند رادیوهای مراکز علمی و فقهی و اطلاعات خارجی و انواع CDها آمادةاستفاده از این گنجینهها میباشندباید به جای بحثهای پیش پا افتاده در محیط خانواده و مهمانی ها وظایف و راهکارهای لذت بخشیدن به ارتباطات بیان شود
برای نمونه به این نامه که امام خمینی درسی و یک سالگی برای همسرش مینویسد توجه کنید
تصدقت شوم،الهی قربانت بروم، در این مدت که مبتلای به جدایی از آن نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم متذکر شما هستم و صورت زیبایت در آینة قلبم منقوش است
عزیزم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ کند حال من با هر شدتی باشد میگذرد و بحمدالله تاکنون هرچه پیشآمده خوش بوده و الآن در شهرزیبای بیروت هستم
حقیقتاً جای شما خالی است فقط برای تماشای شهر و دریا خیلی منظرة خوش دارد حیف که محبوب عزیزم نیست که این منظره عالی به دل بچسبد
در هر حال امشب شب دوّم است که منتظر کشتی هستیم از قرار معلوم و معروف یک کشتی فردا حرکت می کند ولی ماها که قدری دیر رسیدیم باید منتظر کشتی دیگر باشیم عجالتاً تکلیف معلوم نیست امید است خداوند به عزّت اجداد طاهرینم که همة حجاج را موفق کند به اتمام عمل از این حیث قدری نگران هستم ولی از حیث مزاج بحمدالله به سلامت، بلکه مزاجم بحمدالله مستقیمتر و بهتر است
خیلی سفر خوبی است جای شما خیلی خیلی خالی است دلم برای پسرت قدری تنگ شده است امید است هر دو بسلامت و سعادت در تحت مراقبت آن عزیز و محافظت خدای متعال باشید خانم ها بهتر است برای آماده نمودن مردان به شنیدن کلامشان راههائی نو را پیاده کنند و مردان هنگام ورود به خانه با سلام و دلجوئی خستگی کارهای سخت را که هر دو متحمل شدهاند زایل سازند با هم احکام شرع و حقوق اجتماعی و اداب زناشوئی اسلام گرانقدر ما را مطالعه کنند
آمادگی پذیرش؛ غلبه عقل و ایجاد ارتباط سالم
گفتیم در بسیاری از التهابات و بیماریها، زن و مردو حتّی کودکان دچار تشویش و نگرانی های موقت میشوند که در یکدیگر اثر می کند و محیط را ناآرام کرده سبب مشکلات و حتی خدای ناخواسته طلاق میشود و یا به مراد تخدیر کننده یا روشهای گریزپناهنده خواهند شد
در این مواقع از فکر وخیال باید پرهیز کرد و هر موضوع را جداگانه بررسی کرد. برخی مطالب را باید نوشت و به کمک یکدیگر تا حلّ کردن آن همة خانواده بکوشند
مزاجها و حالات روحی، با اثرات ژنتیک و سنین مختلف نشانگر طرز برخوردی متقابل خواهند بود که همة همسران باید آنها را بدانند
مثلاً طبایع خشک و سرد که روحیات محتاط و دقیق دارند و طرف مشورت هستند نیاز به دادن امّید خوشگذرانی ، شربتهای گرم، ماساژ با روغنهای لطیف و شنا در آب ولرم دارند
سیگار، استرس، مواد مخدر، بداخلاقی همسران در این گروه نسبتاً متفکر زندگی را ناخوشایند میکند. نظم،دقت،تلاش در راه تربیت فرزندان مفید و با ادب لطفدیگری به زندگی ایشان میبخشد. این همسران با شکوفا شدن و شناخت مسئولیت و استعدادهایشان و آمرزش و تذکّر به جا در عقلشان نور میدمد و راهنمائی دوستانه ضمن فشارهای اجتماعی و غیره با افزودن عشق به معبود،سحرخیزی،ورزش در هوای آزاد با یکدیگر، مصاحبت دلنشین(غزل خواندن) آنان را حرکت مضاعف میدهد
عشق بزرگتر قدرت تحمّل را زیاد و از ترسهای کاذب میکاهد. آنکس که با معشوق متعالی زندگی را سودا کند. سر از این جهان و احتیاطات آن میشوید. وسواس را با شربت عسل و زعفران با چند جرعه میبرد و در مجلس سلام و صلوات با یاران کیف میکند
او دیگر با این همه جلوه تنها نیست در کنار طبیعت و بهار خانواده سال جدید و تولدش را میتواند هر روز جشن بگیرد و امیدوار است که هرروزش بهتر از دیروز باشد
در نهایت با فداکاری و اهدای خون به دیگران و تلاش خالصانه یأس و شک را جایگزین امید و موفقیت میکند و به مقصود و مطلوب خویش نایل میگردد(عاش سعیدا و مات سعیدا)
در زندگی بسیاری از ارباب فضل و شهداء جلوههائی از این خاطرات را خواهید دید که با تشکیل زندگی خانوادگی یا تربیت نیکوی پدر و مادر و اساتید دلبندشان به چه مقدماتی دست یافتهاند و این همه کمالات در سایه همان فضاهای روحانی و پرتلاش و با صفا بودهاست