آیا مشکلات اقتصادی مانع ازدواج است
واقعیت این است که جوانان ما و حتی آنانکه سنین زیادتری از عمرشان گذشته از برخی امکانات مانند مسکن، وسائل ارتباط جمعی، گاهی وسیلة نقلیه عادی و شغل مناسب بی بهرهاند آیا انکه قرآن کریم بیان میکند؛ ای مؤمن وارد منازل دیگران نشوید مگر اینکه با ایشان انس گیرید و بر اهالی آن درود فرستید اگر بدانید این تذکر برای شما بهتر است اگر کسی را(با سه بار خبرگیری) نیافتید داخل نگردید مگر اینکه اجازه گیرید و آنگاه که از شما بخواهند برگردید بازگردید که به پاکی نزدیکتر است و خداوند به آنچه عمل میکنید آگاه است در صورتی که در خانة غیرمسکونی متاعی یا چیزی دارید میتوانید داخل شوید و خداوند به اندیشههای ظاهری و نهفته شما آگاه است بگو مؤمنان چشمهای خود را حفظ کنند چون به پاک ماندن نزدیکتر است همانا پروردگار به هر آنچه میکنند کاملاً آشنا است و به زنان مؤمنه بگوئید که نگاههای خویش را بپوشانند و زیبائیهای خویش را جداً از نامحرم نگهدارند و زینتهای خود را نشان ندهند مگر آنکه به ظاهر نمیتوان پوشاند و مقنعههای خود را حافظ گردن و سینهها و اندام خود کنند(مانند روسری به پشت نیاندازند) و زینت های خویش را جز برای همسران آشکار نکرده مگر پدران و پدران شوهر یا فرزندان همسر یا برادران و خواهران و برادرزادگان و کنیزان و خواجگان از مرد و طفلانی که قدرت تشخیص ندارند، و نباید زنان به گونهای راه روند که زینتها را بکوبند تا مخفیها آشکار گردد و همه باید نزد خداوند توبه کنند(زنان و مردان مؤمن سوی پروردگار بروند) باشد که رستگار شوند و زنان بیشوهر و بندگان صالح و انسانهای زندگی ساز و خدمتکاران را به همسری گیرید گرچه فقیر هستید پروردگار از بخشندگی خود شما را بینیاز میکند که او وسعت دهندهایآگاه است و آنان را که توان یا امکان به هر شکلی نیست باید پاکدامنی پیشه سازند و اگر مالک غلام یا کنیزی شدید و نیاز به نوشتار بود بنگارید و مال را به صاحب آن بپردازید و از جامعه و خانواده و آنان که امید (ازدواج) ندارند گرچه میخواهند پاک در خانه یا پوشیده باشند به خاطر دنیا آن ها را به فحشاء نکشانید و آنانکه از قبل اسلام سوابق زشتی داشتند خداوند بعد اکراه ایشان بخشنده و مهربان است
گاهی قبل و ضمن ازدواج چندین سال در محرومیت یا بچهدار شدن تأخیر میشود در حالی که این امور تحمیل شرایط سخت یبه خانواده است در صورتی که قناعت و تلاش، سحرخیزی، انگیزة پی گیری علمی و تخصّصی و کار با ازدواج تقویت میشود متأسفانه کمی ایمان و توکّل سبب میشود عملاً متوسط سن ازدواج بالاتر از سی سال شود که یقیناً درا ین چندین سال گناهان بسیاری بر زنان و مردان جامعه تحمیل میگردد
البته واضح است بعد ازدواج هم مرد و هم زن باید تلاش و همّت خود را در وسعت زندگی افزایش دهند و خداوند روزی را نیمی به کوشش و نیمی به نیّت الهی ارزانی میدارد
در حقیقت هرکس از ترس فقر ازدواج نکند به پروردگار شرک ورزیده است زیرا تأمین نفقه و مسئولیت مادی خانواده در حدّ پوشش و غذایی ساده(نان) در شرع مقدس اسلام کافی است که در توان اکثر مردان هست لباس هم به فتوای مراجع(امام خمینی) اگر خوب نگهداری شود لازم به تجدید مرتب نیست
مهمترین حقوق طرفین که اغلب موجب طلاق میشود آزار و گذشت نکردن در برابر خطاهای همسر است اگر کسی به خاطر زیبائی یا مال زن با او ازدواج کند همین عوامل سبب تحمیل و چه بسا جدایی میگردد در حالی که اگر برای دینش ازدواج کند مال و زیبائی را روزی او میگرداند داشتن امکان تولید مثل نیز مثل یکی از برتری ها است گرچه حتّی اگر همسر چندان زیبا نباشد بلکه از همسران نازیبا فرزندان زیبا متولّد میشود
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از تأخیر ازدواج با زنان صحبت میفرمودند و بهانه جوئی برای پیدا کردن شوهر ثروتمندتر یا صاحب مقام والاتر را نهی کردهاند
مسکن چه نقشی در ازدواج دارد؟
متأسفانه در ازدواج از بررسی نیازها به جای تجملات کمتر گفتگو میشود سؤال این است که آیا واقعاً لازم است در آغاز تشکیل زندگی منزلی وسیع تدارک دید یا مانند گذشته میتوان بر حسب نیاز از جایگاه کوچکی شروع کرد
در بسیاری از مشاغل پدر و مادر چند اطاقی دارند که از قدیم مرسوم بوده است و فرزندان جوان در آغاز تا رسیدن به قوّت و استقلال کامل مادی میتوانستند و هم اکنون نیز میتوانند در آنها بسر برند، و تا رسیدن کودکان در حدّ بلوغ زندگی آبرومندانهای را در آن می گذراندند متأسفانه فرهنگ «داماد سرخانه» و ازدواج حین تحصیل در کشور ما زشت قلمداد شده است در حالی که این فرهنگ از طریق غربیان معکوس بیان شده است بهترین خانهها در اسلام خانواده است و هر قدر جمع با محبت ایشان فشرده و در عین حال منظم باشد بهتر است
اخلاق اقتصادی
یا ایها الذین امنوا انفقوا من طیبات ماکسبتم و ممّا اخرجنا لکم من الارض و لاتیمموا الخبیث منه تنفقون
ای کسانی که ایمان دارید از قسمتهای پاکیزه اموال خود در طریق پروردگار انفاق کنید و ناپاکیها را ببخشید، در حالی که خود حاضر نیستید آنها را بپذیرید و کراهت دارید،بدانید خداوند بینیاز و سزاوار ستایش است(اگر همة خوبیها را برای همه بخواهید به شما عنایت میکند)
الشیطان یعدکم الفقر و یأمرکم بالفحشاء، و الله یعدکم مغفره منه و فضلاً و الله واسعٌ علیم
شیطان فقر را به شما وعده می دهد و به فحشا می کشاند و پروردگار است که آمرزش و فضلش را به شما ارزانی داشته است (زیرا) وسعت دهنده ای آگاه است
به بیان دیگر شیطان آیندهای با فقر و سقوط و تهیدستی را پیام به شما میدهد و از همین راه به فحشاء و انحرافتان میکشاند در حالی که پروردگار به آمرزش و جبران کاستی و رسیدن به فزونی وعده میدهد زیرا قدرتش گسترده است و او دانا است(ولی شما نمیدانید)
یوتی الحکمه من یشاء و من یوتی الحکمه فقد اوتی خیراً کثیرا و یذکّر اولوالالباب
دور اندیشی را به هر که خواهد می دهد و هرکه را چنین دانشی دهد خیر فراوانی نصیبش میکند و جز خردمندان به این نکته آگاهی ندارند
و ما انفقتم من نفقه او نذر فان الله یعلمه و ما للظّالمین من انصار ان تبدوالصدقات فنعماهی و ان تخفوها و تؤتوا الفقراء فهو خیرلکم و یکفّر عنکم من سیئاتکم و الله بما تعلمون خبیر(آل عمران 267-271)
هر آنچه از خرج و نذر و بخشیدن (برای کمبودها) صرف میکنید خداوند همه را میداند و هیچگاه یاور ظالمین نیست و از صدقات چه به ظاهر و چه در باطن به فقیران میدهید بهتر از آن را خواهید یافت و سبب رفع زشتیهای شما است و خداوند به آنچه میکنید آگاه است
پروردگار دربارة یکی از علل اساسی ازدواج میفرماید:(بعد از سفارش به تقوی و یتیمان)
و ان خفقتم الّا تقسطوا فی الیتمی فانکحوا ما طاب لکم من النساء مثنی او ثلث و رباع فان خفتم الّا تعدلوا فواحده او ما ملکت ایمانکم ذلک ادنی الّا تقولوا (نساء 4-5)
اگر بیم دارید که زمینةعدالت اجتماعی در بین بیسرپرستان رعایت نمیشود با زنان برگزیده خویش دو یا سه یا چهار ازدواج(دائم) کنید و در ضمن اگر میترسید عدالت بین (یتیمان و همسران) برقرار نکنید با یک همسر یا کنیز بسازید که به خروج از ستم نزدیکتر است
لیس علیک هداهم و لکن الله یهدی من یشاء و ما تنفقوا من خیر فلانفسکم و ما تنفقون الابتغاء وجه الله و ما تنفقوا من خیر یوف الیکم و انتم لا تظلمون، للفقراء الذین احصروا فی سبیل الله لا یستطیعون ضرباً فی الارض یحسبهم الجاهل اغنیاء الذین ینفقون اموالهم بالّیل و النهار سراً و علانیته فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف علیهم و لاهم یخزنون
هدایت بر عهدة تو(ای پیامبر) نیست ولی خداوند هر آنکه را استعداد بیند و بخواهد هدایت میکند و هرچه در راه خدا از نیکی و خیرات انفاق کنید به خویشتن بخشیدهاید و با این عمل به شما ظلم نمیشود انفاق به آنان که در تنگنا قرار گرفتهاند و از شدتش آنها نمیتوانند مانند سایرین تلاش کنند و ناآگاهان میپندارند به خاطر پاکدامنی ایشان فقیر نیستند در حالی که از سیمای ایشان با وجود دست دراز نکردن نمیتوان دریافت که محتاجند
و بدانید هرچه در شب مخفی و در روز آگاهانه میبخشید اجر آن نزد پروردگار محفوظ است باکی نداشته باشید و نگران نباشید(که خداوند میداند)
با ازدواج، انگیزه، تلاش، تعلیم، انفاق، محبّت به نزدیکان و مردم شکل میگیرد حتّی بسیاری از علماء و عرفا معتقدند عشق نهائی با مقدمة زناشوئی کامل میگردد
با ازدواج، مسئولیت همسر و فرزند سبب میشود انسان مدیریت اقتصادی واخلاقی و اجتماعی خویش را به تدریج به دست آورد از اسراف یعنی زیادهرویها در غیر جایگاه خود و حتّی ولخرجی کردن در جایگاه خود(تبذیر) پرهیز می کند و درآمد خویش را تقسیم میکند
همسران در آغاز این مرحله ابتدا سخن گفتن نیکو را می آموزند،رفتار صحیح را عمل میکنند، به تدریج بین هم اصلاح میکنند،لباس مناسب را میپوشند و سلیقههای خوب را به معاشرت میگیرند و از بدیها در خانواده جدا میشوند
با یکدیگر صبح برمیخیزند،تلاش میکنند، غذا میخورند و ثروت و محبّت خویش را در جهتی مشترک تقسیم میکنند قول پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله است:که در بارة زنان تقوای الهی پیش گیرید زیرا آنها نزد شما ودیعه هستند آنها را با امانت خداوند دریافت کرده و آمیزش جنسی با آنان را با کلام خداوند(خطبه) حلال کنید، در مقابل آنها نیز پوشش و روزی خود را در حد عرف بر شما حق دارند
رعایت این حدود الهی شرط هر یک از ما(زن و مرد) برای ازدواج ایدهآل است محبّت ارمغانی است از جانب پروردگار متعال که عوض آن همان هدایت و اجرای حدود الهی است گرچه این ضوابط در مقابل این روابط گستره ظاهراً هراس انگیز یا برای افراد تنبل سخت است امّا بدون تلاش آیا کسی میتواند به قلّة تکامل و رشد که توان درک همة کهکشانها و اعماق زمین و کوهستان ها است نایل شود
تربیت اسلامی در خانوادههایی که اخلاق و احکام را توأم دارند شکل مکتبی میگیرد در این فضا گرچه دین و احکام مسیر خویش را توسط مجاهدان طی میکند ولی ما را هم به این صراط مستقیم میطلبد تا با همّت والا وارد زندگی جدیدی ضمن ازدواج بشویم
تجربه و دانستهها نشان میدهند ارجحیتهای مردان و زنان متفاوت است مردان، در زنانشان، همان اندازه سرمایه گذاری میکنند که زنان در مردانشان، اما به شیوه های متفاوت ، مردان به عمل، موفقیت شغلی و آثار آن در رفاه مادّی زوج، استقلال و آسایش خانواده ارجحیت میدهند در حالیکه زنان به نوبه خود، رابطه با موفقیت و رمانتیک، وابستگی متقابل و ابراز احساسات در بین زوجین و خانواده را مهم میدانند
تفاوتهای کلامی در زن و مرد
کنار آمدن با تفاوتهای رفتاری و کلامی زن و مرد
دبورا تانن، متخصص زبان شناسی اجتماعی در کتاب خود تحت عنوان «مسلماً تو مرا درک نمیکنی» مینویسد: «بازشناسی تفاوتهای زن و مرد بار سنگین آسیب شناسی فردی را از دوش افراد بر میدارد» او سخن خود را با این تأکید ادامه میدهد: «درک کردن تفاوتهایی که بین ما وجود دارد اجازه میدهد تا از این وضع آگاه باشیم، خود را با این تفاوت ها وفق دهیم، و شیوة رفتاری طرف مقابل را درک کنیم» (عزیزم با من حرف بزن، ص 15)